3-4 лютага 2025 IIHF прыме рашэнне аб вяртанні Беларусі і Расеі ў міжнародны хакей: магчымыя вынікі і наступствы.
Беларусь і Расея не ўдзельнічаюць у міжнародных хакейных спаборніцтвах па палітычных прычынах. Чэмпіянат свету 2021 года быў перанесены з Беларусі пасля фальсіфікацыі выбараў і гвалту ў дачыненні да мірных пратэстоўцаў. А ў 2022 годзе, паколькі рэжым дазволіў выкарыстоўваць тэрыторыю Беларусі Расеі для ўварвання ва Украіну, хакейная зборная краіны была забанена IIHF. Тым часам Расея таксама сутыкнулася з выключэннем пасля яе поўнамаштабнага ўварвання ва Украіну ў 2022 годзе. У лютым 2025 года Міжнародная федэрацыя хакея (IIHF) збярэцца, каб вырашыць, ці могуць гэтыя нацыянальныя каманды вярнуцца на сусветную арэну. У выпадку ухвалення Расея можа прыняць удзел у зімовых Алімпійскіх гульнях 2026 года. Рашэнне будзе мець значныя спартыўныя і палітычныя наступствы для абедзвюх краін.
Магчымыя вынікі рашэння IIHF
1. Поўнае аднаўленне абедзвюх каманд
IIHF магла б прыняць рашэнне аб поўным вяртанні як Беларусі, так і Расeі ў міжнародныя спаборніцтвы. Такі сцэнар дазволіць Расeі кваліфікавацца на зімовыя Алімпійскія гульні 2026 года, а Беларусі — удзельнічаць у будучых спаборніцтвах IIHF.
– Уплыў на Беларусь: у той час як аднаўленне дало б беларускім гульцам гэтак неабходную міжнародную вядомасць, хакейная інфраструктура краіны пацярпела ад гадоў палітычнага ўмяшання, зніжэння ўзроўню прафесійнай гульні і адтоку талентаў з-за рэпрэсій і эміграцыі.
– Уплыў на Расeю: расійская хакейная сістэма, па-ранейшаму адносна моцная, таксама сутыкнулася з праблемамі з-за абмежаванай міжнароднай канкурэнцыі і эканамічных абмежаванняў. Тым не менш, расійскі ўрад, хутчэй за ўсё, выкарыстае аднаўленне ў якасці прапагандысцкай перамогі, узмацняючы свой наратыў аб тым, што намаганні Захаду ізаляваць краіну правальваюцца.
2. Частковае аднаўленне – вяртаецца толькі Расія
Улічваючы ўплыў Расеі ў міжнародным спорце і яе лабісцкія намаганні, IIHF можа аднавіць Расію, трымаючы Беларусь у баку. Апраўданнем можа быць тое, што Расeя, у адрозненне ад Беларусі, з’яўляецца глабальнай хакейнай сілай, і яе выключэнне аслабляе спорт у канкурэнтным і фінансавым плане.
– Уплыў на Беларусь: гэта яшчэ больш маргіналізуе беларускі хакей, пацвердзіўшы яго паніжаны статус. Гэта таксама можа паглыбіць залежнасць Беларусі ад расeйскіх хакейных ліг і дапаможных структур, яшчэ больш падарваўшы незалежнасць яе спартыўнай сістэмы.
– Уплыў на Расeю: Расeя вярнула б сваё месца на міжнароднай арэне, патэнцыйна ўдзельнічаючы ў Алімпійскіх гульнях 2026 года. Аднак заходнія краіны могуць пратэставаць, асабліва калі вайна ва Украіне працягнецца, што прывядзе да магчымых байкотаў або абмежаванняў на ўдзел Расeі.
3. Умоўнае аднаўленне – неабходныя палітычныя саступкі
IIHF магла б выставіць умовы для аднаўлення, напрыклад, запатрабаваць ад каманд выступаць пад нейтральнымі сцягамі (як гэта было на мінулых алімпійскіх спаборніцтвах) або прыняць публічныя абавязацельствы не дапускаць палітыкі да спорту.
– Уплыў на Беларусь: гэта магло б забяспечыць Беларусі шлях назад да канкурэнцыі, але, улічваючы яе моцныя сувязі з рэжымам Лукашэнкі, выкананне ўмоў можа быць складаным. Урад, хутчэй за ўсё, адхіліць любое патрабаванне, якое падрывае яго аўтарытэт.
– Уплыў на Расeю: у той час як Расeя раней выступала ў нейтральным статусе ў такіх мерапрыемствах, як Алімпійскія гульні, урад можа супраціўляцца гэтаму варыянту, сцвярджаючы, што ён падрывае нацыянальны гонар і суверэнітэт.
4. Працяг забароны
IIHF можа прыняць рашэнне падоўжыць дыскваліфікацыю абедзвюх каманд, матывуючы гэта геапалітычнымі праблемамі, ціскам з боку заходніх краін і рызыкай далейшай палітызацыі міжнароднага хакея.
– Уплыў на Беларусь: Гэта пацвердзіла б шматгадовы заняпад беларускага хакея. Маладыя гульцы па-ранейшаму будуць мець абмежаванае міжнароднае ўздзеянне, што яшчэ больш аслабляе спорт у краіне.
– Уплыў на Расeю: хоць у Расeі ёсць свае моцныя лігі, працяглая ізаляцыя пашкодзіць развіццю яе маладых гульцоў. Акрамя таго, гэта паглыбіла б расeйскі наратыў аб варожасці Захаду, падсілкоўваючы ўнутраную прапаганду.
Шырокая карціна: палітыка супраць спорту
Незалежна ад выніку, рашэнне будзе залежаць як ад палітыкі, так і ад спорту. І ў Беларусі, і ў Расіі хакей з’яўляецца вельмі сімвалічным, і гэты від спорту часта выкарыстоўваецца як інструмент дзяржаўнай прапаганды. Міжнародны ўдзел застаецца вырашальным для развіцця і канкурэнтаздольнасці, але палітычны багаж, звязаны з гэтымі камандамі, робіць іх аднаўленне спрэчным пытаннем.
Для Беларусі ўжо відавочны шматгадовы заняпад прафесійнага спорту, у прыватнасці хакея. Вяртанне да міжнароднай гульні магло б запаволіць гэты спад, але без структурных змен у кіраванні і спартыўнай адміністрацыі гэта не ліквідуе ўжо нанесеную шкоду. Між тым, Расeя, па-ранейшаму моцная хакейная нацыя, таксама бачыць расколіны ў сваёй сістэме з-за фінансавых абмежаванняў і абмежаванага доступу да міжнародных спаборніцтваў вышэйшага ўзроўню.
Рашэнне IIHF 3-4 лютага 2025 года не толькі сфармуе будучыню гэтых дзвюх хакейных праграм, але і праверыць здольнасць арганізацыі збалансаваць спорт і геапалітыку ва ўсё больш палярызаваным свеце. Улічваючы эпічны правал былога прэзідэнта IIHF Рэнэ Фазеля, які адбыўся ў 2020 годзе ў Беларусі, і яго асабістую фінансавую залежнасць ад расейскага рэжыму, няцяжка чакаць, што нейкія закулісныя гульні адбываюцца ўжо напярэдадні пасяджэння арганізацыі.