ВЯЛІКАЕ РАШЭННЕ IIHF: ХАКЕЙ ЦІ ПАЛІТЫКА?

Валянцін Гольдштэйн
01.02.2025

3-4 лютага 2025 IIHF прыме рашэнне аб вяртанні Беларусі і Расеі ў міжнародны хакей: магчымыя вынікі і наступствы.

Беларусь і Расея не ўдзельнічаюць у міжнародных хакейных спаборніцтвах па палітычных прычынах. Чэмпіянат свету 2021 года быў перанесены з Беларусі пасля фальсіфікацыі выбараў і гвалту ў дачыненні да мірных пратэстоўцаў. А ў 2022 годзе, паколькі рэжым дазволіў выкарыстоўваць тэрыторыю Беларусі Расеі для ўварвання ва Украіну, хакейная зборная краіны была забанена IIHF. Тым часам Расея таксама сутыкнулася з выключэннем пасля яе поўнамаштабнага ўварвання ва Украіну ў 2022 годзе. У лютым 2025 года Міжнародная федэрацыя хакея (IIHF) збярэцца, каб вырашыць, ці могуць гэтыя нацыянальныя каманды вярнуцца на сусветную арэну. У выпадку ухвалення Расея можа прыняць удзел у зімовых Алімпійскіх гульнях 2026 года. Рашэнне будзе мець значныя спартыўныя і палітычныя наступствы для абедзвюх краін.

Магчымыя вынікі рашэння IIHF

1. Поўнае аднаўленне абедзвюх каманд

IIHF магла б прыняць рашэнне аб поўным вяртанні як Беларусі, так і Расeі ў міжнародныя спаборніцтвы. Такі сцэнар дазволіць Расeі кваліфікавацца на зімовыя Алімпійскія гульні 2026 года, а Беларусі — удзельнічаць у будучых спаборніцтвах IIHF.

Уплыў на Беларусь: у той час як аднаўленне дало б беларускім гульцам гэтак неабходную міжнародную вядомасць, хакейная інфраструктура краіны пацярпела ад гадоў палітычнага ўмяшання, зніжэння ўзроўню прафесійнай гульні і адтоку талентаў з-за рэпрэсій і эміграцыі.

Уплыў на Расeю: расійская хакейная сістэма, па-ранейшаму адносна моцная, таксама сутыкнулася з праблемамі з-за абмежаванай міжнароднай канкурэнцыі і эканамічных абмежаванняў. Тым не менш, расійскі ўрад, хутчэй за ўсё, выкарыстае аднаўленне ў якасці прапагандысцкай перамогі, узмацняючы свой наратыў аб тым, што намаганні Захаду ізаляваць краіну правальваюцца.

2. Частковае аднаўленне – вяртаецца толькі Расія

Улічваючы ўплыў Расеі ў міжнародным спорце і яе лабісцкія намаганні, IIHF можа аднавіць Расію, трымаючы Беларусь у баку. Апраўданнем можа быць тое, што Расeя, у адрозненне ад Беларусі, з’яўляецца глабальнай хакейнай сілай, і яе выключэнне аслабляе спорт у канкурэнтным і фінансавым плане.

Уплыў на Беларусь: гэта яшчэ больш маргіналізуе беларускі хакей, пацвердзіўшы яго паніжаны статус. Гэта таксама можа паглыбіць залежнасць Беларусі ад расeйскіх хакейных ліг і дапаможных структур, яшчэ больш падарваўшы незалежнасць яе спартыўнай сістэмы.

Уплыў на Расeю: Расeя вярнула б сваё месца на міжнароднай арэне, патэнцыйна ўдзельнічаючы ў Алімпійскіх гульнях 2026 года. Аднак заходнія краіны могуць пратэставаць, асабліва калі вайна ва Украіне працягнецца, што прывядзе да магчымых байкотаў або абмежаванняў на ўдзел Расeі.

3. Умоўнае аднаўленне – неабходныя палітычныя саступкі

IIHF магла б выставіць умовы для аднаўлення, напрыклад, запатрабаваць ад каманд выступаць пад нейтральнымі сцягамі (як гэта было на мінулых алімпійскіх спаборніцтвах) або прыняць публічныя абавязацельствы не дапускаць палітыкі да спорту.

Уплыў на Беларусь: гэта магло б забяспечыць Беларусі шлях назад да канкурэнцыі, але, улічваючы яе моцныя сувязі з рэжымам Лукашэнкі, выкананне ўмоў можа быць складаным. Урад, хутчэй за ўсё, адхіліць любое патрабаванне, якое падрывае яго аўтарытэт.

Уплыў на Расeю: у той час як Расeя раней выступала ў нейтральным статусе ў такіх мерапрыемствах, як Алімпійскія гульні, урад можа супраціўляцца гэтаму варыянту, сцвярджаючы, што ён падрывае нацыянальны гонар і суверэнітэт.

4. Працяг забароны

IIHF можа прыняць рашэнне падоўжыць дыскваліфікацыю абедзвюх каманд, матывуючы гэта геапалітычнымі праблемамі, ціскам з боку заходніх краін і рызыкай далейшай палітызацыі міжнароднага хакея.

Уплыў на Беларусь: Гэта пацвердзіла б шматгадовы заняпад беларускага хакея. Маладыя гульцы па-ранейшаму будуць мець абмежаванае міжнароднае ўздзеянне, што яшчэ больш аслабляе спорт у краіне.

Уплыў на Расeю: хоць у Расeі ёсць свае моцныя лігі, працяглая ізаляцыя пашкодзіць развіццю яе маладых гульцоў. Акрамя таго, гэта паглыбіла б расeйскі наратыў аб варожасці Захаду, падсілкоўваючы ўнутраную прапаганду.

Шырокая карціна: палітыка супраць спорту

Незалежна ад выніку, рашэнне будзе залежаць як ад палітыкі, так і ад спорту. І ў Беларусі, і ў Расіі хакей з’яўляецца вельмі сімвалічным, і гэты від спорту часта выкарыстоўваецца як інструмент дзяржаўнай прапаганды. Міжнародны ўдзел застаецца вырашальным для развіцця і канкурэнтаздольнасці, але палітычны багаж, звязаны з гэтымі камандамі, робіць іх аднаўленне спрэчным пытаннем.

Для Беларусі ўжо відавочны шматгадовы заняпад прафесійнага спорту, у прыватнасці хакея. Вяртанне да міжнароднай гульні магло б запаволіць гэты спад, але без структурных змен у кіраванні і спартыўнай адміністрацыі гэта не ліквідуе ўжо нанесеную шкоду. Між тым, Расeя, па-ранейшаму моцная хакейная нацыя, таксама бачыць расколіны ў сваёй сістэме з-за фінансавых абмежаванняў і абмежаванага доступу да міжнародных спаборніцтваў вышэйшага ўзроўню.

Рашэнне IIHF 3-4 лютага 2025 года не толькі сфармуе будучыню гэтых дзвюх хакейных праграм, але і праверыць здольнасць арганізацыі збалансаваць спорт і геапалітыку ва ўсё больш палярызаваным свеце. Улічваючы эпічны правал былога прэзідэнта IIHF Рэнэ Фазеля, які адбыўся ў 2020 годзе ў Беларусі, і яго асабістую фінансавую залежнасць ад расейскага рэжыму, няцяжка чакаць, што нейкія закулісныя гульні адбываюцца ўжо напярэдадні пасяджэння арганізацыі.